Koyun beslemesinde önemli dönemler
Evcil koyun, tahminen 6000 ila 8000 yıl önce evcilleştirilmiş olup, köpeğin yanında en eski ev hayvanlarındandır. Geviş getirenler ailesinin tür olarak en zengin familyasıdır. Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve özellikle Afrika`da yayılmışlardır. Güney Amerika`ya ve Avustralya`ya insan eliyle ulaşmışlardır. Farklı biyotoplarda, özellikle steplerde, dağlık kesimlerde, az da olsa ormanlarda bulunurlar. Bitkisel besinlerle beslenirler, sürü oluşturma eğilimleri çok yüksektir.
Sütünden, yününden ve etinden yararlanılan uysal hayvanlardır. Burun kısımları çıplak ve nemli, vücutları kalın tüylerle kaplıdır. Erkeklerde her zaman bir çift boynuz bulunurken, dişilerde bazen bulunur. Boynuzlar üzerindeki boğumlar yaş hesaplamasında kullanılır. Vücutlarında ekstra kıl oluşumları (sakal, yele) bulunur. Yılda 2 kez ve her defasında 1-3 yavru doğururlar. Gebelik süreleri 5-11 aydır. Koyunların ömürleri 10 ila 12 yıl arasıdır. Koyundan elde edilen kürke post adı verilir.
Koyunların hayatında çeşitli dönemler vardır. Bir dönemlerinde verimsiz olabilmektedirler. Yani, yavru veriminden ve süt veriminden yoksundurlar. Bir dönem gebelik dönemidir. İyi bakım ve beslenme gerektirir. Ardından süt dönemi gelir ki bu dönem de ayrı bakım ve beslenme ister.
– Koç katımında besleme
– Gebelikte besleme
– Süt veriminde besleme
– Verimsiz dönemde besleme
Koç Katımında Besleme
Koyunlar koça verildikleri dönemde gayet sağlıklı ve vücut ağırlıkları bakımından uygun olmalıdırlar. Şayet koyunun koç alma isteğini kamçılamak istiyorsak ve bu koç alan koyunun döl tutması, tuttuğu dölü yaşatması ve hatta ikiz döle sahipse bunlardan birinin yetersiz beslenmeden dolayı erken ölümünü istemiyorsak bu dönemde ek bir yemleme yapmalıyız.
Koç katımı yurdumuzun çeşitli yörelerinde yılın değişik aylarında yapılmaktadır. Bu dönemde koyunlar genelde meradadırlar ve koç katımı için yetersiz bir beslenme söz konusudur. Koç katmaya başlamadan 2 hafta öncesinden başlayarak ve koç katım süresince de 4 hafta kadar devam ettirerek bir ek yemleme yapmakta fayda vardır.
Bu ek yemlemede elimizde kaliteli kuru yonca varsa 500 g’dan başlayıp 1.5 kg’a kadar çıkarak verebiliriz. Bu yoksa fabrika yemi veya arpa yulaf karışımı 400 gr`dan başlayıp 700-800 gr`a kadar çıkarak yedirebiliriz.
Gebelikte Besleme
Bu dönemi de kendi arasında ikiye ayırmak gereklidir. Koyun koç aldıktan sonra, gebeliğinin ilk üç ayında karnındaki yavru gayet küçüktür. Bu üç aylık dönemde, şayet mera şartları yeterliyse ek bir yeme ihtiyaç yoktur. Sadece ot durumu çok kısıtlıysa bir miktar meraya çıkmadan önce 250 gr kadar ek yem verilebilir.
Gebeliğin ikinci ve en kritik dönemi son 45 gündür. Bu dönemde yavru birden gelişmiş ve annenin her yediğine ortak olmaya başlamıştır. İlk dönemin hemen hemen 7 katı büyüklüğe erişen yavrunun ihtiyaçları ve dolayısıyla da annenin ihtiyaçları artmıştır. İşte bu dönemde verilecek ek yem; yavru için sağlıklı ve iri doğum, anne içinde süt verim dönemine hazırlıklı olarak girmek demektir. Tabi bunların hepside yetiştirici için artı değerlerdir. Ek yemlemede 300 gr.dan başlayarak doğuma kadar 800 gr`a çıkılmasında fayda vardır. Bu arada mera yeterli değilse ek ot vermekte bile fayda vardır.
Enerji kaynağı olarak tahıllardan (arpa, buğday ,mısır, darı vb.) , protein kaynağı olarak da küspelerden (ayçiçeği, pamuk tohumu, soya vb.) hazırlanmış karışımları yapabiliriz.
Süt Döneminde Besleme
Doğumunu yapan koyun süt vermeye başlar ve bu genelde 16 hafta kadar devam eder. Koyunların süt verimleri ilk bir ayda en yüksek dönemini yaşar daha sonra düzenli bir azalma gösterir. İlk bir ay vereceğimiz destekleme yemini yavaş yavaş azaltarak sütten çıkışa kadar sürdürebiliriz.
Süt veriminde kaba yem çok önemlidir. Sütün verim ve kalitesini kaba yemin kalitesi belirler. Tabii ki sadece otla yapılan beslemede son derece yetersiz kalır. Bu arada yemliklerinin bir tarafında kaya tuzu parçası ve değişik mineralleri ihtiva eden yalama taşları bulundurmakta fayda vardır.
İkiz kuzular sık emerler, memeyi iyice boşaltırlar. Böylece süt salgısı artar. Onun için, ikiz kuzulu koyunlar tekizlerden daha çok süt verirler. Bu dönemde imkan varsa ikiz ve tekiz yavrulu olanları ayrı bölmelerde barındırmada fayda vardır.
Gebeliğin son döneminde ulaşmış olduğumuz besleme düzeyini koruyarak tek kuzulu koyunlara 700 g civarında dane yem karmasına, ikiz kuzulu koyunlarda da 1 kg`lık dane yem karmasına bir ay kadar devam etmeliyiz.
(feeding sheep and cattle)
Verimsiz Dönemde Besleme
Bu dönemler süt veriminden çıkıp koça verilmesine 2 hafta kalana kadar olan zaman ve koça verildikten gebeliğin son 45 gününe kadar olan dönemdir.
Bu dönemlerde hayvanları yaşayabilecekleri ve mevcut durumlarından geriye götürmeyecek kadar beslemek söz konusudur.
Bunu da merada karnı doyuyorsa otlatarak, mera çok yetersiz ise varsa elimizde 500 gr kadar çayır otu vererek, o yoksa 300 gr kadar kuru yonca otu, onu da temin etmemiz mümkün değilse 200 gr kadar dane yem takviyesi ile geçiştirmemiz mümkündür. Anız otlatması da beslenmede yeterli olur. (camli.com.tr)
